Ahmet Akın – Yeminli Mali Müşavir

İhracat yapan bazı firmaların Türkiye'de ambar (depo) kiraladığı, vermiş olduğu siparişlere istinaden sevk irsaliyesi düzenleyerek malı ambara teslim ettiği, malların bir süre ambarda beklediği, daha sonraki tarihlerde malların yurt dışına çıktığı durumlarda ihraç tarihi belli olmayan söz konusu mallar için faturanın ne zaman düzenleneceği hususu aşağıda yazılı olduğu şekildedir.

I- KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN

Ticari kazançta elde etme tahakkuk esasına bağlanmış bulunmaktadır. Bu esas dikkate alındığında, bir gelir veya gider unsurunun, özel bir düzenleme bulunmadığı sürece, mahiyet ve tutar itibariyle kesinleştiği dönemin kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.

Buna göre, yurt dışındaki müşteriyle yapmış olunan sözleşmeden kaynaklanan yükümlülükler gerçekleştiği tarih itibarıyla satış işleminden doğan gelir ve gider mahiyet ve tutar olarak kesinleşmiş olacaktır. Dolayısıyla, satış akdine konu olan malı, şirketin Türkiye'deki fabrikasında, deposunda veya belirlenen herhangi bir yerde yurt dışındaki müşterinin kendisinin veya adına hareket edenin teslim alacağının satış akdinde belirlenmiş olması halinde, şirketin belirlenen koşullarla malı teslim etmesiyle satış akdi tamamlanmış, dolayısıyla gelir tahakkuk etmiş olacağından söz konusu gelirin bu tarihin içinde bulunduğu hesap döneminin kurum kazancına dahil edilmesi gerektiği tabiidir.

II- KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN

Öte yandan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;

11/1-a maddesinde; ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetlerin vergiden istisna olduğu,

12/1-a maddesinde; bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için, teslimin yurt dışındaki bir müşteriye veya serbest bölgedeki alıcıya yapılması veya yetkili gümrük antreposu işleticisine tevdi edilmesi gerektiği, hüküm altına alınmıştır.

Bununla birlikte, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği'nin "İstisnanın Kapsamı ve Beyanı" başlıklı II/A.1.1.1 bölümünde; mal ihracına ilişkin istisnanın, ihracatın gerçekleştiği tarih olan gümrük beyannamesinin "kapanma tarihi"ni içine alan vergilendirme dönemine ait KDV beyannamesi ile beyan edileceği açıklanmıştır.

Öte yandan, yurt dışındaki firmanın Türkiye'de kiralamış olduğu depoya yapılan mal teslimleri esas olarak KDV'nin konusuna girmekle birlikte aynı Kanunun 11/1-a ve 12/1-a maddeleri kapsamında ihracatlarının gerçekleşmesi halinde KDV'den istisna olacak, istisnanın beyan tarihi ise söz konusu mallara ait gümrük beyannamelerinin kapanma tarihini içine alan vergilendirme dönemi olacaktır.

III- VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN

213 sayılı Vergi Usul Kanununun; 231 inci maddesinde faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanunun 230 uncu maddesinin (5) numaralı bendinde, "... (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.

Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231 inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir...)" hükmü yer almaktadır.

Buna göre, yurt dışındaki müşteriyle yapmış olunan sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin gerçekleştiği tarih itibarıyla satış işleminden doğan gelir ve gider mahiyet ve tutar olarak kesinleşmiş olacaktır. Dolayısıyla, satış akdine konu olan malı, şirketin Türkiye'deki fabrikasında, deposunda, yurt dışındaki firmanın Türkiye'de kiralamış olduğu depoda veya belirlenen herhangi bir yerde yurt dışındaki müşterinin kendisinin veya adına hareket edenin teslim alacağının satış akdinde belirlenmiş olması halinde, söz konusu malın teslim edildiği tarihten itibaren yedi gün içinde fatura düzenlemesi gerekmektedir.

ahmetakinmersin@gmail.com

www.ahmetakin.com.tr