Ahmet Akın – Yeminli Mali Müşavir

Sanat ve kültür, gelir getiren, istihdam yaratan ve toplulukları geliştiren hayati derecede önemli bir ekonomik endüstridir. Sanat, birkaç nedenden dolayı kesinlikle güçlü bir ekonominin önemli bir parçasıdır. Yenilikçi endüstrilerin başarısını inşa etmenin ve güçlendirmenin yanı sıra, sanata erişim, herhangi bir endüstride çalışan insanlar ve aileler için bir bölgede yaşamayı daha çekici hale getirir.

Sanat, kültür ve ekonomi bir toplumun temel bileşenleridir. Ancak, toplumun belirli bir kesimi sanatın rolünün ve öneminin farkında olmasına rağmen, toplumun önemli bir kesimi sanatın yararlarının tadını çıkarmanın kararlılığı içinde değildir. Sanatın Avrupa’daki rönesans ve kültür devrimlerinde belirleyici bir rol oynadığı unutulmamalıdır. Bu gerçek, bugün bile yol göstericidir. İktidarların, teşvik ve yönlendirme anlayışları da sanatın ve kültürün etkinliğinde ve gelişmesinde büyük bir role sahiptir.

Sanat ürünlerine olan talep, büyük ölçüde eğitim düzeyine ve toplumdaki refah durumuna bağlıdır. Arz ve talep teorisine göre kurulmayan sanat piyasası, tedarik üzerine inşa edilmiştir. Sanatsal bir ürün için doğrudan talep yoktur. Aksine sanatçılar somut bir talep olmaksızın üretimlerine devam etmektedirler. Yaratıcılık, sanatın ve sanatçının mihenk taşıdır. Birinin değerini ve ahlakını anlamaya yarayan bir ölçüttür. Bu nedenle dikkat çekici ve görkemlidir. Etkileri uzun süreli sürdürülebilirdir. Sanatsal çalışmalarla toplumsal bir sorun çok etkili bir şekilde vurgulanabilir.

Sanat, kültür ve ekonomi birbirinden uzak kavramlar gibi görünseler de iç içedirler. Kültür ve sanat üreticisi olan kişi ve kurumların faaliyetlerinin hacminin boyutları Türkiye ekonomisinin içindeki payı çok düşüktür. Ancak, kültür ve sanat ürünleri katma değer yüksek ürünlerdir. Ayrıca, kültür ve sanat faaliyetlerini ve ekonomiye yaratılan katma değeri salt rakamsal büyüklük olarak değerlendirmek ve diğer sektörlerle bu şekilde karşılaştırmak, bizleri eksik ve hatalı sonuçlara ulaştırır.

Dünyada artık kültür ve sanat faaliyetlerinin ülke ekonomilerine ciddi bir katkı sağlama potansiyeline sahip olduğu yadsınamaz bir gerçek haline gelmiştir. Hollywood sinema ve eğlence sektörü en çarpıcı örnektir. “Louve Müzesi” de diğer bir örnek olarak gösterilebilir. “Asmalı Konak” dizisi Ürgüp ekonomisine önemli bir katkı sağlamıştı. Festivaller, bienaller, galeriler, sergiler, müzeler, kitap fuarları ülkede ve kentlerde hayatı canlandırır ve artı değer yaratır. Türkiye’de yöneticilerin bu sektörlerin ekonomik büyüklüklerini artırmak yönünde düzenlemeler yapmaları gerekiyor.

Ülke ekonomisine dikkat çekecek bir katkı sağlama potansiyeline sahip kültür-sanat ekonomisinin gelişmesinin önündeki en büyük engel talep yetersizliğidir. Talep yetersizliğinin en önemli nedenlerinden birisi insanların gelir seviyesinin genel olarak düşük olması. Yani refah faktörü ciddi bir sorun. Bunun yanında, kültür-sanat etkinliklerine katılım gösterme isteğinin çok yüksek olmaması da bir diğer neden. Kültür-sanata ilgi duymak temelde bir yaşam tarzı ve eğitim sorunu. Bu konuda insanların motivasyonunu artırmak için kültür-sanat faaliyetlerini mümkün olduğu kadar yerele indirmek önemli.

Özellikle yerel yönetimlerin, kültürel ve sanatsal faaliyetleri yaygınlaştırıp topluma sunmaları ve yeni alışkanlıklar yaratma adımları atmaları ve alanında uzman kültür ve sanat yöneticileri ile birlikte hareket etmeleri fark yaratacaktır.

Kültür-sanat ekonomisinin gelişmesinin önündeki engellerden birisi de talep çeşitsizliğidir. Zaten düşük oranda olan kültür-sanat tüketimi daha çok ana akım ürünler üzerinde yoğunlaşıyor. Örneğin, popüler filmler çok öne çıkıyor. Bu sorunu aşmak için ilk yapılması gereken şeylerden birisi toplumu çeşitlilikten haberdar etmek. Bunun içinde yeni düzenlemelere ve desteklere gereksinim var.

ahmetakınmersin@gmail.com

www.ahmetakin.com.tr