Ahmet AKIN – Yeminli Mali Müşavir

     Türkiye’de yaşanan hızlı kentleşme süreci içinde bir yandan kentlerin ölçeği, diğer yandan kentlerin yapısını belirleyen süreçler önemli ölçüde değişmiştir. Bu gelişmeler sonucunda elde edilen bilgi birikimi ve kentleşme sürecinin kavranmasındaki derinleşme, kentsel yönetim konusunda yeni anlayışlara ve arayışlara yol açmaktadır.

     Buna paralel olarak, merkezi denetimin azaltılması ve yerelleştirme (desantralizasyon), kaynak artışı sağlanması, yerel temsil ve katılımın özendirilmesi ile mali yapıdaki şeffaflık gibi önlemler, yerel yönetimlerin süreç içerisinde “demokratik ve etkin yönetim birimleri” olarak işlev görmelerini sağlayacak önemli mekanizmaları oluşturmaktadır.

     Belediyelerde mali kaynakların dürüst ve yasal bir biçimde kullanılması, hizmetlerin sunulmasında etkinlik ve verimliliğin sağlanması ile hizmet önceliklerinin belirlenmesi konuları büyük önem taşımaktadır. Belediyelerde, idari ve mali yönden kendi teftiş kurulları ya da idari yetkililer yoluyla yapılan iç denetimler ile Sayıştay tarafından yapılan dış denetimlerin amacına ulaştığını söyleyebilmek olanaklı değildir. İç denetimlerde herşey kılıfına uydurulabilmekte, dış denetimde ise siyasetin kolaylıkla yönlendirebileceği denetim yetkilileri tarafından Belediyesine göre raporlar düzenlenebilmektedir. Özellikle, Büyükşehir Belediye Başkanları hakkında soruşturma açılabilmesinin İçişleri Bakanı’nın iznine bağlanması uygulamasından mutlaka vazgeçilmelidir.

     Türkiye’deki belediyelerin ve bunlara bağlı ortaklık şeklinde çalışan kuruluşların denetlenmesi için çağdaş ve etkin bir denetim anlayışının hayata geçirilmesi gerekmektedir. Bu denetim şekli ise “bağımsız mali denetim” olmalıdır. Yerel yönetimlerin, kendileri dışındaki uzmanlaşmış denetim kuruluşlarına düzenli olarak yaptıracakları bağımsız mali denetim, bir anlamda “öz denetim” niteliğini taşıyacaktır.

     Çağdaş dünyada, sanayi ve hizmet sektöründeki birçok kuruluş ve şirketin yanısıra, yerel yönetimler gibi kamu hizmeti gören çeşitli kuruluşlar da, mali ve idari denetimlerini bağımsız denetim kuruluşlarına yaptırmayı adeta bir yasal zorunluluk gibi, düzenli bir uygulama durumuna getirmektedirler. Bağımsız mali denetimin temel kaygısı, belediyelerde dürüstlüğü ve şeffaflığı sağlamaktır. Bağımsız mali denetim, aynı zamanda, harcamaların etkinliğini ve verimliliğini arttırma konusunda da çok yararlı sonuçlar verebilir.

     Hem mali hem de yönetsel boyutu içeren bağımsız mali denetim, yerel yönetimlerin, hem merkezi yönetim, hem yargı organları, hem de kamuoyu karşısındaki güvenilirlik ve saygınlıklarını arttıran en önemli etkenlerden biri olmaktadır. Yerel yönetimlerin, kurumsal değerlere bağlı, insana yönelik, geleceğe dönük, yaratıcı ve girişimci, dinamik, esnek ve rasyonel yönetsel yapıların ve tekniklerin geliştirilmesi ve kurumsallaşmasına gereksinimi vardır.  

     Türkiye’de, en küçüğünden en büyüğüne kadar birçok belediyede kaynak savurganlığı, yandaşlık ve yolsuzluk tam gaz devam etmektedir. Özel şartnamelerle adrese teslim ihaleler yapılmakta ve sürekli aynı müteahhitler ve taşeronlar işleri almakta, servetlerine servet katmaktadırlar. Belediye başkanlarının çocukları ya da kardeşleri de bu kirli düzenin kurulmasında başrolleri oynamaktadırlar.

    Her tarafı delik deşik edilen Kamu İhale Yasası ile de yolsuzluklar kılıfına uydurulmaktadır. Hiçbir analitik inceleme yapılmadan sözleşmeler ve faturalar üzerinden yapılan şekli denetimlerden sonuç alınamamakta veya siyasetin baskısı sonucunda gerçekler gizlenmeye çalışılmaktadır. Belediye başkanları, halkın parasını sanki babasından kalmış miras gibi hoyratça kullanmaya devam etmektedirler. Elbette, doğru zamanda doğru işler yapan belediye başkanlarını bu değerlendirmemizden ayrı tutuyoruz.