Ahmet Akın – Yeminli Mali Müşavir

     İran Tarım Bakanlığı ile Sanayi Maden ve Ticaret Bakanlığının destekleriyle, İran’ın en büyük gıda ve tarım fuarı olan Iran Agro, 26-29 Mayıs 2015 tarihlerinde 22. kez Tahran’da düzenlendi. Bölgenin en büyük nüfuslarından birisine sahip olan İran, Bölgede en güçlü gıda ve tarım pazarları arasında önemli bir aktör olma özelliğini de gün geçtikçe artarak sürdürmektedir.

    Üç ayrı sektörün yer aldığı fuara yabancı katılımın da olduğu gözlemlendi. İran Agro (tarım), İran food + beverage technology (gıda+içecek teknolojileri) ve İran food + hospitality (gıda+ikram ürünleri) olarak üç ayrı sektöre yer verildi.

    İran ekonomisi yüksek oranda petrol gelirlerine (İran dünya petrol rezervlerinin % 10’una sahiptir) bağımlı görünmektedir. Devlet, genel olarak ekonominin % 35’ini doğrudan, % 45’ini ise “bonyad” olarak adlandırılan vakıflar aracılığı ile elinde tutmaktadır. Kalan % 20’lik kesim ise, küçük çaplı ticaret erbabının (pazar) elindedir.

     1979’da gerçekleşen devrimle birlikte İslam Cumhuriyeti’ne geçen İran’da, Şii mezhebinin esaslarına dayalı İslam Hukuku uygulanmaktadır. İran’ın başkenti Tahran, on beş milyona yakın nüfusuyla büyük ve kozmopolit bir şehirdir. Uzun yıllardır süren ambargo, İran’a kendi kendine yetmeyi öğretmiş. Eğitim, sağlık ve sanayide ciddi ilerlemeler sağlamışlar.

      Dini Lider Ayetullah Ali Hamaney her konuda son sözü söyleyecek kişidir. Cumhurbaşkanlığı görevini ise Hasan Ruhani yürütmektedir. İşsizlik ve hayat standardı düşüklüğü en önemli sorunları olup, yeni yatırımlara gereksinimi had safhadadır. Kadınlar üzerindeki kıyafet baskısı biraz gevşetilmiş olmakla birlikte, etek giymeleri yasaktır. Pantolon ise üzerine tunik (dizlere kadar inen üst giysisi) giyilmesi halinde serbesttir. Toplu taşıma araçlarına kadınlar ve erkekler ayrı binmektedirler. İran’da şimdiki moda, estetik burun ameliyatı olup, toplumun önemli bir kesimi kapsamaktadır. Alkol yasağı, yerli yabancı herkes için uygulanmaktadır. Tahran’la aynı büyüklükte olan İstanbul’da 3.200 cami varken, Tahran’da sadece 98 caminin olması dikkatimizi çekti.

    Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Grubu olarak yapmış olduğumuz ziyarette, “İran-Türkiye Tarım ve Gıda Sanayi Ortak İşadamları Oturumu”nda , MTSO Yönetim Kurulu Başkanı Şerafettin Aşut’un yapmış olduğu konuşma ve sunum oldukça etkiliydi. Belli ki, iyi hazırlanmıştı. İran Tarım Fuarı’na Türkiye’den katılan otuz firmanın üçü Mersin firmasıydı. Aslında, Türkiye ile İran arasında yapılacak çok iş var. 01 Ocak 2015 tarihinde yürürlüğe giren “Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması’na işlerlik kazandırılması, karşılıklı ticaret hacmini oldukça genişletecektir. 

     Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması ile, Türkiye’nin bazı tarım ürünlerinde İran’a tarife indirimi vermesi ve buna karşılık İran’ın ise, bazı sanayi ürünlerinde Türkiye’ye tarife indirimi sağlaması kararlaştırılmıştır. İran’ın, Tercihli Ticaret Anlaşması ile Türkiye’ye tarife indirimi sağlayacağı ürünler arasında; temizlik ürünleri, ilaç, kozmetik, plastik malzemeler, orman ürünleri, tekstil, hazır giyim, ev tekstili, mobilya, çelik ürünleri, demir ve demir dışı metaller, buzdolabı, bulaşık makinaları gibi beyaz eşya ürünleri, klimalar ve elektrik- elektronik ürünleri gibi birçok ürün yer almaktadır.

     İran nüfusunun önemli bir bölümü Türkiye’ye büyük bir sempatiyle bakmaktadır. Türk üniversitelerinden mezun olan çok sayıda İranlı meslek sahibi ve iş adamı da ilişkilerin geliştirilmesi açısından büyük bir potansiyel teşkil etmektedir.